CÂY MAI VÀNG VN

[dieuquang]

V/ HOA MAI trong trang trí



Hoa mai không những được khen tặng trong những vần thơ mà còn được trang trí trên những bộ đồ trà có cây mai làm đề tài, nổi tiếng nhất là bộ chén dïa trà ‘Mai Hạc‘ có câu thơ Nôm trích trong truyện Kiều của Nguyễn Du: ‘Nghêu ngao vui thú yên hà, Mai là bạn, hạc là người quen‘, cây Mai ở bộ chén dïa này vë theo kiểu chữ ‘ Nữ ‘. Cây mai uốn cong rất nhiều hoa , một tảng đá và một con chim hạc đứng trên tảng đá . Câu thơ viết theo hai cách : 6/ 2/ 6 hoặc 6/ 8 theo dòng dọc kiểu chữ nho. Chén dïa màu men xanh ngọc và ký hiệu hãng ‘Ngoạn Ngọc‘ chế tạo. Cũng hình vë này nhưng có loại chén dïa có đề cầu thơ chữ Hán ‘Hàn mai xuân tín tảo, Tiên hạc táo chi đầu‘ tức là cành mai báo tin xuân về sớm, Tiên hạc đầu cành ríu rít kêu; hiệu ‘Nhã ngọc‘.



Một bộ chén diã khác vë một cành mai rất đẹp, không có hoa nở chỉ có cành và búp, không có lá. Dưới gốc mai có mấy tảng đá lớn nhỏ khác nhau, có cỏ non và đầy rêu. Một cây cầu nhỏ vắt ngang con suối, một cao sỹcưởi lừa qua cầu đi trước, một tiểu đồng vác một cành mai đi theo sau. Bên kia chén đối diện với tranh vë có câu thơ ‘Lộc thán mai hoa sấu‘ viết thành hai dòng: ‘Lộc thán mai‘ ở dòng thứ nhất, ‘Hoa sấu‘ ở dòng thứ hai, dưới hai chữ này có khuôn dấu thành sáu vị trí đối nhau. Câu thơ này vốn là của Khổng Minh trong Tam Quốc ‘Kÿ lộ quá Tiểu Kiều, độc thán mai hoa sấu‘, có nghiã là: ‘cưởi lừa qua cầu nhỏ, để kiếm cành mai gầy‘. Ngoài ra còn có những bộ chén dïa như Mai điểu - Mai trúc; Tô canh Ngọ (1810) vë cành mai, đïa Nguyệt mai với bài thơ Nguyệt mai trên chiếc đïa chè sứ men lam đường kính 17 cm, cao 2, 5 cm, ký hiệu Ngoạn Ngọc.

Ngoài ra người ta còn vë hoa mai trên tranh và viết lên những bài vịnh Hoa mai như Ngô Trọng Khuê, hiệu Nguyên Mai đạo nhân, từng được ngắm xem một cuộn tranh vë mặc mai (vë bằng mực Tàu). Cuộn tranh có trăm bài vịnh hoa mai do Chỉ Chỉ sanh thư đề phiá sau; Nguyên mai đạo nhân xưng tán là Song Tuyệt.
Còn về cuộn tranh ‘ Thiết cán hàn hương ‘ của Văn Hoành Sơn đời Minh vë, dài trên ba xích cũng có thơ đề ‘ Mai hoa bách vịnh ‘ phiá sau ( thật chỉ đuợc 96 bài ). Cuộn tranh gần hai trượng, tranh vë thơ văn, chữ viết đều, hay, đẹp, bề thế nhã quan.



Nói về ‘ Họa pháp cây Mai’, xưa xay đã có biết bao nhiêu danh họa của ta, của Trung Hoa, của Nhật, và Đại Hàn- đã vë, nhưng thử hỏi đã có mấy ai được thành công?
Ngay như Vương Duy (701-761) được coi là vị tổ sư Nam Tông hội họa, có nhiều bức họa nổi tiếng để đời, nhưng vẩn chưa được liệt vào giới họa sỹcó biệt tài vë Mai.
Họa sỹcó tài vë Mai có lë đứng đầu chỉ có Đằng Sương Cát, tự là Thắng Hoa sinh vào thế kỷ thứ IX, khi vë mai nét bút của ông tuy rắn rỏi và đều nhưng lại có thần. Người đương thời cho rằng do ông có tư tưởng cao siêu, tâm tư khác thường nên mới vë được như vậy.
Đời Nam Tống có Mã Viễn với Mai thạch khê phù đồ ( Mai,đá, khe, viẹt trời.)
Đời Nguyên (1277-1368) có Ngô Trấn, Vưong Miện với Mặc mai đồ.
Kế đó, phải kể đến những danh họa Từ Hi sinh vào thế kỷ thứ X, Vũ Tích sinh vào đời Đường; Trâu Phục Lôi và Vương Miện sinh vào thế kỷ XIV.. hai ông sau này có biệt tài vë Mai theo lối thuỷ mạc.
Đã nói tranh thì cũng phải nói những nghệ nhân điêu khắc trên những tấm gỗ quý như Trắc, Căm Xe, Nu, Cẩm lai, Bờ Mu hay Mun v ..v.. thành những khay trà đẹp với hình dáng một chiếc lá lớn hơn bàn tay có thể đựng một chiếc bình trà Mãnh Thần với bốn chén sứ Giang Tây có khắc hình một cành mai nằm phiá mặt đáy khay ôm trọn, có hai con thằn lằn ngóc đầu lên liếm mặt trên khay (đây là vật gia bảo của gia đình tôi trên ba đời) hoặc họ khắc một cành hoa mai trổ hoa xum xê trên một tấm bình phong nhỏ để thờ trên bàn thờ ông bà có cẩn xa cừ. Hay thư pháp của những nhà danh nho mà trong quyển Câu Đối, Nguyễn Văn Ngọc có nhắc đến Nguyễn tư Giản, ông nghè Dụ, ông nghè Tuyển đã đỗ về khoa bút thiếp như câu đối:
‘Hỷ kiến hồng mai sơ kết tử
Hàn khan lục trúc hựu sinh tôn‘.