NEW TOPIC'S DQ

[dieuquang]

CHỬ HIẾU TRONG ĐẠO PHẬT

Đối với Phật giáo tư tưởng hiếu đạo rất rõ ràng và luôn được đề cao.
Như trong Đại Thừa Bổn Sanh Tâm Địa Quán Kinh ghi rằng: “Cha có ân đức yêu thương, mẹ có ân đức xót thương, ân đức xót thương của mẹ, nếu ta trụ ở đời trong một kiếp nói chưa hết ân đức ấy”. Cho nên nói: “Trải qua một kiếp, mỗi ngày ba thời, cắt thịt của mình để dưỡng nuôi cha mẹ, nhưng vẫn chưa báo đáp được ân đức một ngày” Lại nói: “Các ngươi phải chuyên cần tu tập, hiếu dưỡng cha mẹ, như vậy chẳng khác nào được phước cúng dường đức Phật”.
Trong Tăng Nhất A-hàm ghi: Đại Bồ-tát lấy việc cung dưỡng cha mẹ để hỗ trợ đạo hạnh của mình. Đức Phật đã khai thị cho chư đệ tử: “Nếu trong một trăm năm, có người dùng vai mặt cõng cha, vai trái cõng mẹ, cha mẹ có đại tiểu tiện trên lưng hoặc cung phụng y thực vô cùng trân quý, cũng không thể báo ân cha mẹ trong khoảnh khắc. Từ nay nghe chư Tỳ kheo tận tâm, tận thọ cung dưỡng cha mẹ, nếu không cung dưỡng sẽ bị trọng tội”.
Trên 2500 năm trước, đức Phật sau khi thành đạo, ngài đã kiến lập một Phật giáo bao gồm bốn phương vạn chúng quy tựu về. Để báo ân mẫu thân, ngài đã tự mình đến cung trời Đao Lợi diễn thuyết Kinh Địa Tạng Bồ Tát Bổn Nguyện suốt 3 tháng cho mẫu thân là Ma-da phu nhân. Mục đích là muốn cho tất cả chúng sanh đều phải nhớ đến việc báo ân cha mẹ, đặc biệt hơn nữa là vì muốn biểu dương Bồ-tát Địa Tạng trong kiếp quá khứ, vì muốn cứu mẹ nên đã rộng phát thệ nguyện bồ đề, để làm thuyền từ cứu vớt chúng sanh ra khỏi biển khổ. Thứ đến, sau khi vua cha là Tịnh Phạn vương tạ thế, đức Thế Tôn còn tự mình đỡ quan tài đưa đến nơi mộ phần.
Trong Phật điển gồm có Kinh Thập Thiện Nghiệp Đạo, Kinh Tứ Thập Nhị Chương, Kinh Phụ Mẫu Ân Trọng Nan Báo, Kinh Vị La Vương, Kinh Tăng Nhất A Hàm, Kinh Địa Ngục, Kinh Bồ Tát Đa, Kinh Lục Độ Tập, Kinh Hiếu Tử …tất cả những kinh này đều có giảng nói về hạnh hiếu trong Phật giáo. Trong đó giáo dục tín đồ Phật giáo phải lấy hiếu đạo làm gốc.
Trong Kinh Phạm Võng lấy hiếu làm giới, nếu bất hiếu với song thân tức là chưa đủ tư cách để nói giới. Trong Kinh Tứ Thập Nhị Chương cũng đưa ra quan điểm như sau: “Người thờ phụng trời đất quỷ thần, không bằng hiếu thảo với song thân, song thân là vị thần linh tuyệt diệu nhất”. Kinh Phạm Võng nói: “Như đệ tử Phật thường nên phát khởi tất cả nguyện, hiếu thuận cha mẹ, Tăng Sư, Tam bảo”. Phát nguyện hiếu thuận này, muôn đức lấy hiếu làm gốc, tự mình thực hành lấy hiếu làm đầu, không hiếu thuận thì tất cả nguyện không thành, ở nhà hiếu thuận cha mẹ, xuất gia thì hiếu thuận sư trưởng, ở nhà không có con hiếu thuận, xuất gia không có cao tăng, hiếu thuận là pháp tiến đến đạo.
Trong Kinh Phạm Võng lại nói: “Tất cả những người nam đều là cha ta, tất cả những người nữ đều là mẹ ta, ta đời đời từ đó mà sinh ra”. Trong Kinh Phụ Mẫu Ân Trọng Nan Báo lại nói: “Người đệ tử Phật tu hạnh hiếu thuận, phải nên nhớ nghĩ, ức niệm đến sự cung dưỡng cha mẹ, cho đến cha mẹ bảy đời ,thường lấy hạnh hiếu thuận nhớ nghĩ ức niệm sự sanh thân đời này của cha mẹ, cho đến bảy đời cha mẹ, vì họ mà làm pháp vu lan bồn, cúng dường đến đức Phật và tăng chúng, để báo đáp ân cha mẹ nuôi dưỡng, thương xót và yêu thương”. Tất cả chúng sanh lưu chuyển từ đời này sang đời khác, đều đã từng làm cha mẹ của ta, cho nên chúng ta phải học hạnh của Bồ-tát Địa Tạng, tức là phải “Độ tận hết chúng sanh, mới chứng quả vị bồ đề, khi nào chốn địa ngục chưa trống vắng, thì thệ nguyện sẽ không thành Phật”.
Qua những đoạn kinh tư tưởng hiếu đạo trong Phật giáo, Bồ-tát Địa Tạng từ hiếu thuận với cha mẹ của mình, tiến đến hiếu thuận với tất cả cha mẹ của chúng sanh, do hiếu thuận với cha mẹ của tất cả chúng sanh mà hiếu với tất cả chúng sanh, không chỉ hiếu với chúng sanh trong nhân loại mà còn hiếu với tất cả chúng sanh trong tam đồ lục đạo.
Đặc biệt là tư tưởng thượng báo tứ ân, hạ tế tam đồ (trên đáp đền bốn đức, dưới cứu khổ tam đồ) trong Phật giáo, tư tưởng này đã kết hợp tinh thần hiếu đạo và tư tưởng báo ân với nhau. Trong đó báo tứ ân gồm có: ân dưỡng dục của cha mẹ, ân giáo dưỡng của sư trưởng, ân quốc vương, và ân hỗ trợ của chúng sanh, đây là bài học chủ yếu dạy người đệ tử Phật, sớm tối đều phải tinh cần tu tập, nhớ nghĩ. Có thể nói nghĩa lý trong luân lý báo ân này vô cùng rộng lớn, không những khuyên dạy phải báo đáp ân cha mẹ mình mà còn khuyên nhắc, nhớ nghĩ và báo đáp ân đức đến tất cả nhân loại. Phật giáo cho rằng “Hiếu vượt hơn thiện, mà mỗi người đều có tâm thiện”. Nên nói pháp hiếu thuận dẫn dắt đến với đạo, Phật giáo còn dùng đức, đạo của thánh nhân để báo đáp ân của cha mẹ, cho nên gọi là thuần hiếu.
Tổ sư Ấn Quang đã từng khai thị rằng: “Phải biết tất cả chúng sanh đều là cha mẹ của mình trong kiếp quá khứ, là chư Phật trong đời vị lai, vậy nên phải dùng tâm đại bồ-đề, tùy thuận cơ duyên mà vì họ tuyên nói giáo pháp và cứu giúp họ, được như vậy mới khế hợp với tâm Phật và phù hợp với nguyện vọng của mình. Phải dõng mãnh quạt gió từ bi, dứt hẳn nghiệp sát, phải dùng lễ nghĩa, làm cho tinh thần nhân nhượng hưng thịnh, đồng thời nghiệp binh đao phải đoạn dứt hẳn, có thế thì phong tục tốt đẹp, thiên hạ hòa bình”.
Phật giáo cho rằng con người trải qua bao đời lưu chuyển trong sinh tử, ngày nay tất nhiên có cha mẹ thì trong vô số kiếp ở quá khứ và vị lai, do chìm đắm trong biển sinh tử, cũng có vô lượng vô số cha mẹ. Do vậy, hiếu dưỡng cha mẹ đời nay thì cũng phải cứu giúp cha mẹ trong kiếp quá khứ và vị lai, thế nên trong nhãn quan của chư vị Bồ-tát, tất cả chúng sanh đều là cha mẹ của ta. Vì vậy tín đồ Phật giáo cứu giúp, hóa độ rộng rãi chúng sanh, cũng tức là hiếu kính cha mẹ. Phật giáo lấy cha mẹ hiện đời làm cốt yếu, nhưng cũng đề cập đến cha mẹ trong ba đời qua khứ và vị lai, cho nên Phật giáo đối với việc rộng độ chúng sanh, chính là báo đáp rộng rãi đối với ân đức cha mẹ. Do vậy trong kinh điển thường nói, báo đáp ân song thân chính là hiếu nhỏ đối với cha mẹ hiện đời, phổ cập yêu thương và cứu giúp chúng sanh mới chính là thực hành đại hiếu.
Đại sư Liên Trì nói: “Ân cha mẹ nặng hơn núi Nhạc, lúc tế lễ dùng năm loại cúng phẩm và ba loại gia súc vẫn chưa đủ thù tạc, đáp đền, người thân phải xa lìa trần cấu, thì đạo làm con mới thành tựu”. Nghĩa là độ thoát cha mẹ, siêu việt khổ hải, sinh về cõi tịnh lạc, như thế mới là đạo hiếu triệt để, vững chắc. Lại nữa trong hiếu đạo của Phật giáo cũng phân làm ba loại:
1. Hiếu đạo theo Nhân – Thiên thừa, tức chú trọng hiếu dưỡng phước báo cho cha mẹ trong hiện đời.
2. Hiếu đạo theo người Tiểu thừa, tức chủ trương độ song thân thoát ly khổ hải.
3. Hiếu của Bồ-tát thừa, tức phổ độ tất cả chúng sanh (trong đó bao gồm cha mẹ trong ba đời) lìa khổ được vui, đồng thành Phật đạo.
Qua đó, tinh thần hiếu đạo theo Phật giáo được phân theo từng cấp độ:
- Hiếu đạo của người thế gian là nghĩa hẹp, là hiện đời, theo tầm nhìn hạn hẹp, tạm thời, không triệt để.
- Hiếu đạo của người xuất thế gian, là nghĩa rộng, hiếu trong ba đời, là thấy xa, là vĩnh viễn, là triệt để.
- Người bất hiếu với cha mẹ, không xứng với đạo làm người, hiếu đạo mà chưa thoát sinh tử, chưa gọi là hiếu.



"Bách hạnh Hiếu vi tiên" - Trăm nết chữ Hiếu làm đầu. Tấm lòng hiếu thảo với cha mẹ vốn là một đạo đức nền tảng để đánh giá một con người. Xã hội ngày càng phát triển, quan niệm về hiếu thảo ngày nay tuy đã khác xưa nhưng xét về gốc gác, cốt lõi quan trọng nhất vẫn là tấm lòng biết ơn đấng sinh thành, chăm lo sức khỏe lúc tuổi già, nhất là những lúc ốm đau về tuổi xế chiều.

"Công cha như núi thái sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ Hiếu mới là đạo con"

Trong Hán tự chữ Hiếu bao gồm chữ "Lão" ở trên (có lược bớt phần đuôi), và chữ "Tử" ở dưới. Hình ảnh này giúp ta liên tưởng đến rất nhiều điều.

- Trong gia đình thì phải biết có cha trên con dưới, không thể "bình đẳng" quá theo kiểu "Lộn ẩu" được, xã hội hiện đại là bình đẳng nhưng xét ở góc độ nào đó Cha vẫn là Cha,Mẹ vẫn là Mẹ : là người sinh ra ta, vẫn là người đưa đò cho con trên con thuyền mang tên cuộc sống. Vẫn là người đứng ra che chở cho con những lúc vấp ngã trong đường đời

- Mặt khác chữ Lão ở trên lưng chữ Tử gợi cho ta liên tưởng tới hình ảnh người con cõng bậc sanh thành lúc về già. Cả cuộc đời còng lưng chăm sóc cho con, đến lúc về già đôi chân đã mỏi, cặp mắt đã mờ. Người con phải biết chăm sóc lại cha mẹ, hình ảnh con cõng cha mẹ gợi lên một ý nghĩa rất cao đẹp không dùng từ ngữ gì để diễn tả được.

Vậy chín chữ cù lao là gì

" Cửu tự cù lao" cũng là cùng một nghĩa, đó chính là cha mẹ dà dày công lo lắng cho con cái qua chín nỗi nhọc nhằn:
1. Sinh: Mang nặng đẻ đau, chín tháng cưu mang

2. Cúc: Nâng đỡ, nuôi nấng, ba năm bú mớm. Nói gọn là " Thập ngoạt hoài thai, tam niên nhũ bộ"

3. Phủ: Vuốt ve, che trở bằng tất cả thâm tình trìu mến, điều này không giống như một con vật, gia súc gia cầm

4. Xúc: Cho bú, có nghĩa rằng nuôi con bằng cả tâm huyết, chuyền cả sự sống của mình cho con.

5. Trưởng: Nuôi con, nhìn con lớn từng ngày, từng giờ, không một phút giây nào xa rời con trong tâm tưởng. Chuẩn bị cho con một cái nôi tình thương đầy hạnh phúc

6. Dục: Là dạy - dỗ, nuôi con bằng trái tim yêu ái và dạy - dỗ con nên người những mong " Con hơn cha là nhà có phúc"

7. Cố: trông nom, cho dù con có lơn đến tuổi nào thì tâm tưởng của mẹ cũng dõi bước theo

8. Phục: săn sóc dạy bảo, khi con đã yên bề gia thất cha mẹ vẫn không rời trách nhiệm nhắc nhở đạo đức

9. Phúc: Bảo vệ, lòng cha mẹ luôn nghĩ đến con lúc nghèo, giàu, khi sang khi hèn, vinh nhục cuộc đời. Lúc nào cũng phải là một người cố vấn cho con và sẵn sàng giúp đỡ an ủi. Trong Kinh Thi có câu " Ai ai phụ mẫu, sinh ngã cù lao"
Trong Kim - Vân - Kiều cũng có câu:
"Duyên hội ngộ, đức cù lao - Bên tình bên hiếu bên nào nặng hơn"