DÊ và TRUYỀN THUYẾT

[dieuquang]

Thần Pan (thần dâm đãng) Hy Lạp có phần thân trên là một người đàn ông với bộ sừng và phần thân dưới là của một con dê.



Theo thần thoại Bắc Âu, Thor (thần sấm) có một cỗ xe được kéo bởi hai con dê Tanngrisnir và Tanngnjóstr. Trong quá trình du hành, đêm đến thần Thor thường cắm trại nghỉ ngơi. Để có cái ăn, thần Thor giết thịt hai con dê này, nhưng thần chỉ lóc lấy thịt ăn, và vẫn giữ nguyên xương của chúng rồi gói lại. Sáng ra, từ bộ xương hai con dê lại sống lại và tiếp tục kéo xe. Một lần nọ, con trai của một người nông dân được mời đến cùng ăn tối. Nhưng không may chàng trai này gặm gãy mấy một cái xương, vì thế một con dê “tái sinh” đã bị què một chân. Chàng trai đã bị bắt làm đầy tớ cho vị thần...


Dê “Yule” là biểu tượng và truyền thuyết lâu đời nhất ở vùng Bắc Âu.

Dê “Yule” là một trong những biểu tượng và truyền thuyết lâu đời nhất của lễ thánh (Yule) Giáng sinh ở vùng Scandinavia và Bắc Âu. Con dê “Yule” ban đầu là những con dê thật, được giết thịt nhân ngày lễ này, nhưng sau này chúng cũng được làm bằng rơm rạ. Loại dê này cũng được dùng trong một phong tục là đi từ nhà này tới nhà nọ để hát mừng và được nhận lại thức ăn và đồ uống, trái cây, bánh ngọt và đồ ngọt. Con dê “Gävle” là một phiên bản khổng lồ của Yule dê, được dựng lên hàng năm ở thành phố Gävle của Thụy Điển. (Yule là tên một lễ hội tôn giáo).


Tượng thần Pan ( thần dâm đãng) của Hy Lạp.

Thần Pan (thần dâm đãng) Hy Lạp có phần thân trên là một người đàn ông với bộ sừng và phần thân dưới là của một con dê. Thần Pan được cho là một vị thần rất dâm đãng, hầu như tất cả những huyền thoại liên quan đến vị thần này là hình ảnh trần truồng. Vị thần này cũng được sáng tác với hình ảnh cái sáo thần.

Con dê là một loài vật trong chu kỳ mười 12 (một giáp) trong hoàng đạo Trung Quốc liên quan đến lịch Trung Quốc. Mỗi động vật đại diện cho một số hiện tượng nhất định. Người sinh ra trong năm dê được cho là nhút nhát, sống nội tâm, sáng tạo, và cầu toàn.

Một số con vật lai huyền bí có một phần thân là dê. Con vật có tên là Chimera trong thần thoại Hy Lạp– là con quái vật đuôi rắn- mình dê- đầu sư tử. Các ký hiệu Capricorn trong hoàng đạo phương Tây thường là con dê có đuôi cá. “Thần đồng áng” và “Thần dê” (cũng gọi là thần cuồng dâm) là những sinh vật thần thoại mà một phần thân là con dê và một phần thân là con người. Brom được đặt tên từ tiếng Hy Lạp: "brόmos" - có nghĩa là "mùi hôi của dê".

Loài dê được nhắc đến nhiều lần trong Kinh Thánh. Dê được xem là một loài vật "sạch" trong ẩm thực của người Do Thái và được dùng đãi khách quý. Nó cũng được xem là con vật để “hy sinh”.

[dieuquang]

Dê là loài vật cực kỳ tò mò và thông minh. Để chui qua hàng rào, chúng tìm kiếm lỗ hổng trên hàng rào. Và lỗ hổng này được chúng dùng để qua lại nhiều lần. Chúng cũng là những con vật có tính cách mạnh mẽ. Khi có tranh chấp chúng thường quay mặt lại với nhau bằng những trận đánh.
Dê nhà, tiếng la tinh gọi là Capra aegagrus hircus, được thuần hóa từ dê hoang dã ở vùng Tây Nam châu Á và Đông Âu.



Đây là loài vật được thuần hóa lâu đời nhất: khoảng 10.000 năm trước, với những di tích được phát hiện tại vùng Ganj Dareh ở Iran. Tại các địa điểm khảo cổ ở Jericho ChogaMami Djeitun và Çayönü Tây Á, xương dê nhà cũng đã được tìm thấy có 8.000 – 9.000 năm trước đây.
Người cổ xưa thời đồ đá đã biết chăn dê rừng để lấy sữa và thịt, phân làm nhiên liệu, lông làm quần áo… Da sống của dê được sử dụng làm túi đựng nước cho các chuyến đi du lịch, rượu vang để đi bán và cả giấy da.
Các công trình nghiên cứu gần đây về gen loài này khẳng định củng cố kết quả khảo cổ cho rằng loại dê Bezoar Ibex hoang dã của dãy núi Zagros là nguồn gốc của đa phần các giống dê nhà. Ngày nay có khoảng 300 giống dê với khoảng 924 triệu con (theo Tổ chức Lương Nông Liên Hợp Quốc năm 2011). Các giống dê khá đa dạng về hình thù, đặc biệt là bộ sừng, tầm vóc. Giống nhỏ con nặng 20-27 kg, nhưng giống lớn con nặng đến 140kg. Đa phần các giống dê đều có 2 sừng với hình dạng, to nhỏ khá khác nhau.



Chúng là loài nhai lại duy nhất có khả năng leo trèo và thăng bằng ở những vị trí bấp bênh nhất.
Dê là loài vật cực kỳ tò mò và thông minh. Để chui qua hàng rào, chúng tìm kiếm lỗ hổng trên hàng rào. Và lỗ hổng này được chúng dùng để qua lại nhiều lần. Chúng cũng là những con vật có tính cách mạnh mẽ. Chúng luôn tìm hiểu bất cứ điều gì mới hoặc không quen thuộc trong môi trường xung quanh.

Bằng môi trên và lưỡi chúng liếm, cắn tất cả những đồ vậy nhỏ như các nút chai lọ, máy ảnh, thậm chí ăn cả quần áo. Dê không có thói túm tụm như cừu. Khi kiếm ăn trên bãi rộng, nếu không có mối uy hiếp nào chúng sẽ đi tản ra các hướng. Khi có tranh chấp chúng thường quay mặt lại với nhau bằng những trận đánh. Chúng cũng sẵn sàng húc luôn người. Dê sống đến 12-15 năm, thậm chí đã có con sống đến 24 năm.

Dê – vật tế thần

Rèm lông dê được sử dụng trong các lều chứa các nhà tạm. Sừng của nó có thể được sử dụng thay cho sừng cừu làm ghế tựa. Tại lễ Yom Kippur (Lễ chuộc tội – của người Do thái), hai con dê được dâng hiến. Chúng được “bốc thăm”.
Một con bị giết. Còn con khác được thả vào rừng, với biểu tượng là nó mang đi những tội lỗi của cộng đồng. Thuật ngữ "Vật tế thần" có nguồn gốc từ đây. Một nhà lãnh đạo hay vị vua đôi khi cũng được so sánh với một con dê đực đầu đàn. Trong Tân Ước, Chúa Giêsu giảng đạo có nói một câu chuyện ngụ ngôn của cừu và dê.


Một số truyền thuyết dân gian của người Thiên Chúa giáo ở châu Âu liên quan đến quỷ Satan (ma vương) với hình ảnh của dê. Một chuyện mê tín dị đoan phổ biến trong thời Trung cổ là các con dê luôn thì thầm những lời nói dâm tục trong tai của các thánh.
Nguồn gốc của niềm tin này có lẽ là hành vi của dê đực lúc “làm tình”, một hình ảnh thu nhỏ của sự ham muốn tình dục. Bức họa phổ biến ở thời Trung cổ về kẻ độc ác (Devil) là một “bộ mặt dê” có sừng và râu “dê”. Thánh Lễ Đen (The Black Mass), có thể là "Thánh lễ Satanic" huyền bí, được cho là có liên quan đến một con dê đen, hiện thân của Satan…



Con dê đã có một mối liên hệ dài với tôn giáo Satan và đa giáo từ xưa và thậm chí đến cả ngày nay. Các ngôi sao 5 cánh để ngược, một biểu tượng được sử dụng trong Satan, được cho là có hình đầu con dê.



Thần tượng gọi là "Baphomet của Mendes" được xem là một hình ảnh giống con dê từ một thuyết huyền bí có ở thế kỷ thứ 19.
Thần tượng này là lý do mà các hiệp sĩ Thập tự chinh (Knight Templar) đã bị cáo buộc vì tôn thờ và bị kết tội bởi các toà án dị giáo trong những năm đầu thế kỷ 14.

[dieuquang]

Chào đón năm mới Tết Ất Mùi 2015, cùng chiêm ngưỡng những kiệt tác nghệ thuật lấy dê làm ý tưởng nổi bật nhất.
Con dê (mùi) là con vật biểu tượng cho năm mới Ất Mùi năm 2015. Trong lịch sử văn hóa nghệ thuật của thế giới, có rất nhiều các kiệt tác nghệ thuật như tượng, tranh vẽ về dê có niên đại và giá trị vô cùng lớn.

Sau đây là một số kiệt tác nghệ thuật về dê ấn tượng nhất:



Bức tượng dê núi đúc bằng bạc và vàng tinh xảo có niên đại 3.500-2.700 năm trước Công nguyên ở Bảo tàng Mỹ thuật Boston, Mỹ. Tượng có kích thước chỉ 4x7cm.

Tác phẩm điêu khắc “She-Goat” của danh họa nổi tiếng Pablo Picasso (sáng tác năm 1950). Tác phẩm điêu khắc She-Goat đuợc tổng hợp bằng nhiều chất liệu khác nhau như kim loại, giấy, lá cây, thạch cao, sáng tác 1950, trước khi làm bằng đồng, đến năm 1952 có một phiên bản bằng đồng được làm và trưng bày tại Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại Mỹ (MoMA).

Tác phẩm “She-Goat”, điêu khắc đồng, năm 1952 của Pablo Picasso.

Bậc thầy mỹ thuật hiện đại Picasso không chỉ điêu khắc mà còn vẽ rất nhiều tranh về dê, đều là những kiệt tác nghệ thuật như bức “Young Girl with a Goat” (Thiếu nữ và dê) vẽ năm 1906.


Kiệt tác về dê trên đĩa gốm Madoura của họa sĩ danh tiếng người Tây Ban Nha Picasso.



Nghệ sĩ Marc Chagall vô cùng thành công của thế kỷ 20 đã để lại kiệt tác nghệ thuật đặc sắc về dê, đó là bức tranh “I and the Village” (tôi và ngôi làng của tôi) mô tả ngôi làng và cuộc sống ở nước Nga mà ông đã rời xa.


Bức chân dung tự họa của họa sĩ Marc Chagall, vẽ vào những năm cuối của cuộc đời mình (1982), ông vẽ chính mình ở phía sau một con dê như thể ông muốn nói: “Tôi là con dê này”, đầu dê và đầu người họa sĩ chạm vào nhau âu yếm.


Tranh vẽ của họa sĩ Pháp Nicolas Poussin vẽ thần Zeus sơ sinh được nuôi bằng sữa của nữ thần Amalthea (nữ thần nuôi dưỡng trẻ ấu thơ và được thể hiện bằng hình ảnh một con dê cái với bầu sữa ngọt lành).


Bức vẽ kiệt tác “Cừu và dê” của Triệu Mạnh Phủ, họa sĩ danh tiếng đời nhà Nguyên của Trung Quốc. Tác phẩm được coi là một trong những báu vật của Bảo tàng Freer and Sackler ở Washington DC, Mỹ.

[dieuquang]

VÀ GIẢI NGHĨA CÙN VỀ DÊ

Chuyện Dê !


Dê gọi là Dương
Dê to lớn có quốc tịch Pháp gọi là Đại tây dương
Dê không thích đánh nhau gọi là Thái bình dương
Dê số nghèo không may mắn gọi là Dương cực
Lịch khoả thân gọi là Dương lịch
Hai con dê cao hứng gọi là Dương Dương tự đắc
Oai phong của dê gọi là Dương oai
Dê đi nước ngoài gọi là Xuất Dương
Cuộc đời của dê gọi là Dương thế
Dê không mặc áo gọi là Dương trần
Bạn của dê đực gọi là Dê cái
Dê cao niên gọi là Dê già
Dê già thích gái trẻ gọi là Già Dê
Đàn dê gọi là Dương cầm
Tiếng của dê gọi là Âm dương
Dê không ngay thẳng gọi là Dương gian
Dê hay nghĩ ngơi gọi là Dương suy
Dê không đàng hoàng gọi là Dê bậy
Dê nói năng tùm lum gọi là Dương sảng
Dê manh khoẻ gọi là Cường dương
Dê ngồi xe lăn gọi là Liệt dương
Dê biển gọi là Hải dương
Dê núi gọi là Sơn dương
Dê ở đồng bằng gọi là Bình dương
Dê rừng gọi là Dương lâm
Dê kéo xe gọi là Dương vận hạm
Dê chạy dzòng quanh mấy nàng dê cái gọi là Tuần dương hạm
Ăn thịt dê gọi là Hưởng dương
Dê đực là Nam dương
Dê mắc bịnh giang mai gọi là Dương liểu
Dê ..vất vả là Dương cực
Cơm của dê gọi là Dương châu
Dê có cha làm lớn gọi là Dương gia tướng
Dê có mắt nhỏ híu gọi là Dương hí
Dê hay đi chơi xa gọi là Du Dương
Dê chỉ có một móng ở chân gọi là Nhất Dương chỉ
Dê thái giám gọi là Thái Dương
Phở mà nấu thịt dê gọi là phở tái dê (xin đừng nói lái... )
Dê ở Thái Lan gọi là Thái Dương
Dê Thái Lan liên hệ với dê ở nơi khác gọi là Thái Dương Hệ