Mong Minh Ký Sự

[baothai]

Phnom Penh.





Phnom Penh,1985.



Năm 1979,bộ đội Việt Nam giải phóng Campuchia khỏi bọn Khmer Đỏ.Đó là một quyết định bắt buộc,vì sự an nguy của tổ quốc,là đòn đau làm sụp đổ những mưu đồ của bọn Tàu đỏ.Chúng ta hãy tưởng tượng,nếu không có sự kiện đó,thì một kịch bản có thể như sau:

Sau khi dùng bọn “đồ tể” Pol Pot tàn sát hết phân nửa số dân Campuchia,chỉ còn lại khoảng 3 triệu người,thì Trung Cộng sẽ lấy danh nghĩa viện trợ,xây dựng cơ sở hạ tầng…với sự đồng thuận của bọn cầm quyền tay sai Pol Pot,Ieng Sary…xua hàng triệu dân Tàu sang “giúp đở” và chắc chắn sau vài chục năm sẽ có một thế hệ người Miên gốc Tàu,là dân Campuchia chính cống.Và nếu như vậy thì bây giờ đã có một nước “Campuchia Dân chủ”made in China nằm dọc theo biên giới Tây Nam của ta!Thật là hú vía!

Khoảng giửa năm 1985, chị họ của bà xã tui rủ đi Campuchia chơi.Gửi đứa con gái 22 tháng tuổi(Tường Mai) cho Ông Bà, chúng tôi quảy bị “xuất ngoại”.

18h chiều,từ bến Cồn Tiên,Châu Đốc,tàu đò đưa chúng tôi lên đến Cồn Cỏ,Vĩnh Xương,huyện Tân Châu vào lúc nửa đêm.Chờ tại đây đến khoảng 3 giờ sáng thì chúng tôi lên “đò chẻ” để được “lòi” qua biên giới.Sau đó tiếp tục theo tàu đò lớn(chủ thường là người Việt) để tiếp tục cuộc hành trình lên đến Neak Loeang (Neak Lương).Tại đây chúng tôi ngồi xe đò đi Nam Vang.

Điều đầu tiên mà tôi còn nhớ khi đặt chân tới Phnom Penh vào thời điểm đó là cái cảm giác “tự do”trước một thành phố lạ,nhưng lại thấy quen thuộc bởi vì nó rất giống với Quận 5 Sài gòn trước 1975.Rất nhiều người Việt và Việt gốc Hoa từ Việt Nam qua sinh sống,buôn bán lẫn lộn với một số không nhiều dân Campuchia còn sót lại sau họa diệt chủng. Cái không khí buôn bán “tự do” y như miền Nam Việt Nam ngày còn chế độ cũ với hàng hóa dồi dào từ Thái lan qua,vàng bạc mua bán thoải mái,thậm chí có cả vàng “xề” và nhất là….có thể dùng tiếng Việt thoải mái tại chợ.

Sau năm 1975,dân miền Nam,đột nhiên “bít chịt” với thế giới bên ngoài,nhạc cũ(nhạc vàng) thì còn nghe lén lút,phim ảnh,truyền hình thì… “đứt đuôi con nòng nọc”!Họa hoằng lắm mới có “Thầy Lang”, “Người cá”…thay cho những “Thép đã tôi thế đấy”, “Ruslan và Lyudmila”….Còn Khương Đại Vệ,Địch Long…một thời làm mưa làm gió thì chẳng dám bén mảng tới xứ Việt Nam.Thừa mứa đến mức chán chê trước 1975, rồi suốt 10 năm dài không biết chưởng chiết là gì,tui mới thấy thiếu.Đột nhiên qua tới Nam Vang thì tha hồ mà coi;nhưng tụi tui cũng chỉ coi 1 phim cho “đã thèm”,cho bỏ những ngày bị… bịt tai che mắt thôi.

Phnom Penh lúc đó còn thưa vắng,đường xá thẳng thớm,đẹp đẻ với những hàng dừa hay bằng lăng hoa tím.Đô thị được xây dựng theo một qui hoạch hiện đại,hợp lý từ trước,thời của Quốc Vương Sihanouk,nên tuy không lớn nhưng khá đẹp và lịch sự.Ngoài ra những công trình kiến trúc có giá trị nghệ thuật và lịch sử như Hoàng cung,Chùa Tháp Wat Phnom…cùng Bảo tàng nghệ thuật đã gây cho tôi ấn tượng về một nền văn hóa có chiều sâu.

Hoàng Cung và Chùa Bạc mỗi tuần mở cửa 2 lần cho khách viếng thăm.Ngày đó khách được vào tới gần sát ngai vàng chứ không phải đứng nhìn từ xa như bây giờ.

Wat Phnom là ngôi chùa đẹp,nổi tiếng linh thiêng,nằm trên một quả đồi cao có nhiều cây xanh,bóng mát.

Qua đây mua bán đúng là “một vốn bốn lời”,vì giá cả giống như bên Việt Nam,nhưng tính bằng tiền “ria”(1 riel=4 đồng VN).Một người Sài Gòn qua mở quán cà phê “Bố Già” chẳng bao lâu sau mở thêm “Bố Già 2”,nhiều người Việt, nhạy bén trong kinh doanh đã làm giàu nhanh chóng trên vùng đất mới.Còn một số người khác thì mượn đất Miên làm chỗ “trung chuyển” qua nước thứ 3,đở gian khổ và nguy hiểm hơn vượt biên theo đường biển.Đó là trường hợp của vợ chồng chị bà xã tôi,bây giờ họ đang định cư bên Úc.

Ở chơi được 6 ngày thì chúng tôi quyết định về vì…nhớ con!Mà khi đã quyết định rồi thì chúng tôi lại nôn nao,vội vã.Vội đến nỗi đã không chịu chờ tàu ở Neak Loeang mà đi luôn xe ôm cho lẹ, về thẳng tới Om-xà-no,tiếp giáp cửa khẩu Vĩnh Xương.

Vào năm 1985,đây là một quyết định liều lĩnh vì xe ôm đã chở chúng tôi vòng vèo trong những con đường làng vắng vẻ, lại không có phép xuất cảnh,đi không ai hay biết,về không ai hay.Ông Miên xe ôm nếu là Khmer đỏ hoặc đơn giản là thuộc phe “bọn ác” thì chúng tôi đã …bỏ mạng sa trường từ 27 năm rồi!Thật đúng là liều mạng,nghĩ lại có quá nhiều “kịch bản” xấu trên cái đoạn đường xe ôm Neak Loeangà Om-xà-no,ngày ấy!Cũng may “lù khù có ông cù độ mạng”,khoảng 2 giờ chiều thì chúng tôi đã qua cửa biên phòng Vĩnh xương,chỉ với vài điếu Samit và câu trả lời được dặn trước là “đi Nam Vang thăm đứa em đi bộ đội”của ông xe ôm người Miên tốt bụng.



Phnom Penh,2005.



Lần này,chúng tôi theo một tour du lich thăm Angkor Wat ở Siem Riep.Trên đường đi và về có ghé qua Phnom Penh,bây giờ là thủ đô của Vương Quốc Campuchia.Chuyến đi này,đứa con gái 2 tháng tuổi ngày nào cũng được đi theo,nên không phải bị nhớ nửa,nhưng theo tour du lịch,chúng tôi chỉ đi có bấy nhiêu thôi.

26 năm sau khi thoát khỏi chế độ diệt chủng Pol Pot,Phnom Penh đã trở nên một thành phố phát triển với nền kinh tế tự do như đã có từ thời sau thuộc địa.Ông Hun Sen đã từ bỏ cái Đảng Cách mạng của mình để trở thành Samdek Hun Sen,đứng ra lèo lái để Campuchia ngày một phát triển.Có một Casino đúng nghĩa mà khách chơi nhiều người đến từ Trung Hoa lục địa!Nhưng điều gây ấn tượng cho tôi chính là số lượng xe hơi cao cấp xuất hiện quá nhiều trên đất nước này,có biển số hay không có biển số vẫn lưu thông bình thường.Vào thời đó(2005),dân Campuchia chơi xe hơi khiến người Sài gòn và Hà Nội cũng phải…ngước nhìn!Đó là những gì tôi nhìn thấy bên ngoài ,dĩ nhiên không thể rút ra một kết luận gì.

Bấy giờ vào thăm Hoàng Cung,Chùa Bạc phải mua vé,không thể đi thoải mái như 20 năm trước,nhiều khu vực không được phép vượt qua.

Bến Sisowath vẫn là tụ điểm mà nhiều người tìm đến để hóng mát,thư giản vào buổi chiều.

Vì theo tour của công ty lữ hành nên người ta chở đâu thì mình thăm đó,không có nhiều thì giờ cũng như phương tiện để tự khám phá riêng tư.Và lần thứ hai,bà xã đến cúng chùa Wat Phnom.



Phnom Penh, 2012.



Khoảng 13h15 ngày 21-4-2012 thì chúng tôi bắt đầu tới địa phận Phnom Penh,tiếp tục chạy hơn nửa giờ mới vào đến trung tâm.Thủ đô Campuchia bây giờ khá tấp nập,đường sá khang trang,hệ thống tín hiệu giao thông tốt và có lẽ người dân có ý thức cao trong khi đi lại(ngoại trừ việc chở quá tải) nên không thấy có kẹt xe.

14h Chúng tôi tìm được khách sạn,Comfort Star,giá tương đối cao(18 USD)nhưng chỉ còn đêm nay thôi nên không cần phải lựa chọn,mất thì giờ.

16h Chúng tôi đi thăm thành phố.Đầu tiên ra đại lộ Norodom,chạy xuống hướng tượng đài Độc lập,một điểm đến mà hầu như mọi du khách đều phải ghé ngang để chụp ảnh kỷ niệm,khi tới PhnomPenh.

Đài được xây dựng năm 1958,khánh thành năm 1982,là tác phẩm của kiến trúc sư Campuchia Vann Molyvann,nhằm đánh dấu 9 năm thoát khỏi sự đô hộ của nước ngoài.

Nằm trên giao tuyến của 2 đại lộ Norodom và Sihanouk,đối diện với một quảng trường lớn,Đài Độc Lập là một công trình đẹp,có hình dạng của một stupa(hoa sen) cách điệu,mang phong cách kiến trúc Khmer cổ rất đặc trưng của đất nước Chùa Tháp.Nơi đây là trung tâm của những buổi lễ quan trọng ở Campuchia,cũng là địa điểm đọc diễn văn của Quốc Vương trong những ngày kỷ niệm trọng đại.

Tại đây chúng tôi gặp một đoàn khách du lịch từ Việt Nam sang.Cậu hướng dẫn nghe tôi nói mới vừa đi một vòng Đông Dương bằng con xe “cùi bắp”đậu bên lề,vừa tới đây hồi trưa này,thì lắc đầu,không biết vì không tin hay vì …không tưởng tượng nổi khi nhìn con xe và… cái ông-già-nói-dóc ?!

Rời Đài Độc Lâp,ngược theo đường Norodom,chúng tôi tới thăm Wat Phnom,còn gọi là Chùa Bà Penh.Đây là ngôi Chùa lịch sử,đẹp và nổi tiếng linh thiêng,do một phụ nữ giàu có là Daun Chi Penh,xây năm 1373,trên một đồi (phnom) nhân tạo cao 27m.Từ đó vùng đất chung quanh ngọn đồi này được gọi là Phnom Penh.

Từ năm 802 đến đầu thế kỷ 15,kinh đô của Vương triều Angkor là Siem Riep,nằm ở phía bắc Biển Hồ,quá gần Thái Lan nên thường bị người Xiêm quấy phá.Năm 1434,vua Ponhea Yat thiên đô về Phnom Penh,vùng đất này trở thành kinh đô Khmer trong 60 năm,rồi lại chuyển đi vài nơi khác.Mãi đến thế kỷ thứ 19 người Khmer mới định đô hẳn tại đây .

Nhìn từ xa,Wat Phnom nổi bậc với ngôi tháp trắng trên đỉnh đồi nơi cuối đường Norodom,đó là chỗ lưu giữ tro xương của vua Ponhea Yat.Tượng của Ngài cũng được đặt tại đây,dưới chân đồi,chỗ mặt đồng hồ cỏ,trước khi lên Chùa.

Như thường lệ,bà xã tui là người vào chùa cúng bái,tui đậu xe đứng chờ.Dẩu sao,nhờ có công đưa đi nên chắc tui… cũng được phước…ăn theo!Vả lại,Phật là bậc thần thông quãng đại,có lẽ cũng “thấy” tui đang “hoan hỉ” đứng dưới chân đồi,chờ bà xã cúng , “công đức”này chắc cũng được chiếu cố phần nào!

Trời sắp tối và đang chuyển mưa.Những cơn gió nhẹ làm rơi hằng ngàn quả sao,xoay tròn trên không,thật ngoạn mục.Chúng bỗng làm tôi nhớ đến quê xa cũng có những hàng sao trước nhiều ngôi chùa xưa cũ.Quê xa,bây giờ đã rất gần,đang vui buồn những nỗi niềm nhiều trăn trở,đang hứng chịu những thách thức ngang ngược từ Biển Đông và đang chỉ còn trên trăm cây số phía hạ nguồn của “con sông bốn mặt”.

Chúng tôi rời Wat Phnom khi trời vần vũ.Mặc kệ,chúng tôi vẫn chạy ra hướng bờ sông,đoạn này vẫn là Tonle Sap,bến Sisowath sẽ kéo dài tới Hoàng Cung,khi đó,nó hợp lưu với sông Mekong từ Kampong Cham đổ xuống bên phía tả ngạn,được một đoạn ngắn lại chia 2 ngay thành Bassac và Mekong,tất cả tạo thành một khúc sông mà người dân Phnom Penh gọi là “sông bốn mặt”.

Ngày nay,bến Sisowath đang là khu vực “thượng lưu” với nhiều nhà hàng,quán bar sang trọng.Nhiều du khách phương Tây đang hiện diện nơi nầy để thưởng thức một chiều Phnom Penh ngắm nhìn giòng sông phía trước.Thật tình mà nói,nơi đây giòng Mekong không còn nên thơ và lãng mạn như khi còn ở thượng nguồn.Nét êm đềm quý phái Kampong Cham hay vẻ hoàng hôn quyến rủ Kratie vẫn “ăn đứt”bến “sông bốn mặt”Phnom Penh rực rỡ đèn màu!Phia bên kia doi đất nơi ngăn cách sông Tonle Sap và Mekong lại đang dần cao lên một tòa cao ốc,nó đang nằm chắn ngang đường “Hoàng Đạo” trước mặt Hoàng Cung!Bây giờ,từ đây nhìn về sông 4 mặt,thì ngôi nhà mát đẹp đẻ với kiến trúc đặc trưng Khmer trên bến Sisowath không còn duyên dáng nửa,nó đã bị cái cao ốc đang lớn dần phía bên kia sông che mất cái bầu trời xanh làm nền cho niềm kiêu hảnh của kiến trúc Angkor với mái cong đặc hửu.

Tôi đã từng thầm khâm phục những nhà quy hoạch đô thị Campuchia về ý thức bảo tồn cảnh quan cũng như tôn trọng giá trị văn hóa trong quản lý xây dựng;nhưng công trình này ,theo tôi,thật thất vọng.Nếu thay vào đó là một công viên cây xanh hay một công trình nghệ thuật tầm thấp thì thật tuyệt vời! Có lẽ quyền uy của Vương Triều đã không còn,dù là hư danh,trong cái xã hội mà đồng tiền vẫn luôn “mạnh bạo”!

Những giọt mưa bắt đầu rớt hạt,nên bầu trời đã tối sầm rất nhanh,như che bớt cái khối bê tông cục mịch không đáng có,ít nhất trong buổi chiều hôm nay.

Chúng tôi chạy nhanh về hướng xuất phát ban chiều,vừa tìm chỗ ăn tối vừa để tránh cơn mưa.

Và câu hỏi “Tâu na xi bai ?” dễ dàng đưa chúng tôi đến “Restaurant Ratanakiri”,đụt được mưa,lại có bửa ăn rất ngon mà giá cả thật hợp lý.Đó là buổi tối cuối cùng trên xứ Chùa Tháp của 2 kẻ lang thang.