Kỷ niệm 1: Những phiên chợ cuối đông

[behai]

Bây giờ, ở chợ người ta đựng hàng hóa trong những chiếc túi ni long, nhưng cách đây 40-50 năm, hầu hết hàng bông, xôi bánh đều được gói bằng lá sen, lá chuối … vì thế nên gia đình chúng tôi tận dụng nguồn lá chuối của vườn nhà để kiếm thêm thu nhập. Chuyện mấy chị em đi bán lá chuối là chuyện hàng ngày ở huyện, được tham gia mưu sinh cùng cha mẹ khi còn rất nhỏ giờ nghĩ lại thấy hạnh phúc vô cùng.

Ở cái tuổi ham ăn, ham ngủ, nhất là vào những ngày cuối đông khi bị đánh thức rất sớm và phải rời khởi cái giường ấm áp, cả 3 chị em chúng tôi (Bé Hai, Bé Ba, Bé Tư) tay thì ôm chồng lá chuối đã được má sắp xếp thành từng bó nhỏ, lũi thủi đi ra chợ trong trạng thái còn ngái ngủ. Đường ra chợ không xa nhưng lúc nhỏ thấy sợ sợ vì đường còn vắng người (có lẽ chỉ 4 giờ sáng).

Là hàng hóa nên lá chuối cũng chịu “tác động của qui luật thị trường”. Hôm nào bán đắt, ôi! sung sướng vô cùng vì sớm được trở về và tiếp tục ngủ nướng. Nhưng hôm nào có đối thủ cạnh tranh, mấy chị em phải bê tới bê lui,lại ghét nhất là những người mua sới tung các bó lá chuối mà má đã bỏ công sắp xếp cho đẹp…Nhưng nói chung chị em tôi cũng biết hạ giá chứ ít để tồn kho sang ngày hôm sau.

Những tàu lá chuối, bình thường như thế đây, nhưng tôi nghĩ, chúng đã có những đóng góp tạo hành trang trong cuộc sống của chúng tôi. Ngày xưa, phải rời giường khi hai mi mắt hãy còn díu lại có lẽ tôi và cả các em tôi không ai thích nhưng nếu bây giờ được lựa chọn một lần quay về những ngày cuối đông ấy, có lẽ đây là niềm hạnh phúc lớn lao.

[langtrang]

Thật cảm động vô cùng, nhưng Chị Hai ơi không phải chỉ có ( Bé Hai,Bé Ba,Bé Tư ) thôi đâu mà cả Bảy Quới , Tám Phước và Út Lăng cũng được Ba và Má rèn luyện cho môt kỷ năng sống vô cùng quí báu .

[quangvu]

Ngày xưa con cũng thức dậy sớm để canh nồi chuối nấu, vớt và đội sang chợ bán

[Tư Điền]

Hi hi! chuối nhỏ thì bán lá chuối, sau đó bán bắp chuối, rồi bán chuối chín... sáng nào bán không hết thì trưa có thêm xề chuối nấu...he he! hôm nào chuối chín rộ bán không kịp thì chiều lại có thêm nồi chuối chưng với nước cốt dừa bột bán và đậu phộng đầy đủ nhé. cũng ra sạp ngồi cho bằng chị bằng em với mấy con kia. không để hàng tồn kho. àh chưa tính tới chuyện nuôi giấm nữa.

[caubaxuan]

Trước khi bán lá chuối thì cũng phải kể lại "giai đoạn" chọc lá chuối, chỡ lá chối về, xếp lá chuối (mới có lá để mà bán chứ hì hì ). Lúc ấy vào khoảng năm 1962-1963 khi ba má cho người ta thuê đất ở dưới Tân Phước ( gần 20 ha ở Lai Vung ) để về lập vườn tại chợ Hòa Lạc hiện nay. Đất mới lên bờ, trong thời gian cải tạo, chưa có thu hoạch gì, nên ba trồng chuối để "lấy ngắn nuôi dài". Lúc đó thì chị hai được hơn 12 tuổi, bé ba 10 tuổi và bé tư 7 tuổi. khi đi học xong thì xuống vườn để thu hoạch : củi so đủa và chuối.Cùng với ba và má ( Trong những năm đó má chỉ thỉnh thoảng xuống vườn, chứ không thường xuyên vì phải lo "bán tiệm",bán chuối, hụi hè và chăm sóc cho Bảy Quới lúc đó mới 1-2 tuổi)...Người lớn thì chặt củi,đốn chuối... người nhỏ thì thọt lá chuối, gom lại và sắp lá .Hôm nào thu hoạch nhiều thì chỡ ghe đem về : chuối và củi..Hôm nào ít thì đem chuối vú ở trại của ba, củi thì bó lại cho vô kho.. đợi nhiều thì chuyên chỡ về bằng xuồng ( sau đó xuồng hư ba mua chiếc tam bản) Đồ vật chỡ về bến đò, tranh thủ lúc đò qua sông phải chất lên cho kịp, trước khi đò trở qua.Lúc đó nhờ đò chèo nên cũng có thời gian vân chuyển lên, sau khi lấy hết đồ phải bơi ra gởi dưới sàn nhà cô dượng Năm ngoài chợ vàm Cống) Hôm nào ít thì chỡ lá về bằng xe đạp...Có hôm do chặt củi nhiều,rọc lá nhiều hoặc tiếp làm ruộng phía sau, đến khi trời tối mới trở về Vàm Cống.. Đường xa ( lúc ở tuổi đó thì 3 cây số đã là quá xa rồi), đường tối, vắng người, sợ ma..Hôm nào trời không mưa thì đỡ, còn trời mưa lúc chiều tối thì ỳ ạch chỡ bao lá chuối về (ít thì chở phía sau, nhiều thì phải chỡ cả phía sau và phía trước, đôi khi ghi đông còn đèo thêm vài nãi chuối) đi được một khúc phải nạy sình dính bánh xe, cây phải luôn cầm trên tay để nạy sình và "đánh ma" nếu nó xuất hiện.. mắt thì dòm dáo dác lựa chỗ khô để dẫn đi, miệng thì lẩm bẩm đọc thần chú do má dạy: Án ma ni bát di hồng...
Về đến nhà thì trời đã hơn bảy giờ, tắm rửa, cơm nước xong là cả 3 chị em đổ các bao lá chuối ra sắp dưới ngọn đèn dầu leo lét chuẩn bị sáng đi bán sớm...Nghệ thuật sắp lá chuối để đi bán còn là một chuyện dài nhiều tập..vì yêu cầu của người mua là lựa chọn lá chuối lành, rộng bản để gói được nhiều... Từ đó mỗi khi sắp lá, phải lựa riêng ra : nào là lá làm mặt ( là lá bao phía ngoài, phải là những lá lành và rộng bản), nào là lá ốp (kế lá mặt - được xếp đưa lên cao khoảng nửa tất với mục đích là khoe lá rộng bản, đồng thời để che các lá không lành bên trong-) và lá lót trong ( phải lành để che các lá rách dồn sắp bên trong ).. Sắp lá xong thì cũng chín mười giờ tối ..Sau đó học bài, chuẩn bị cho ngày học hôm sau.Có nhiều bữa phải trốn học bài hoặc vừa học vừa ngũ gà ngũ gật do mệt mõi và thức khuya.( Các con cháu sau này có điều kiện hoc hành, có thời gian ôn tập nên tận dụng mà học tốt, học giỏi .. khi các con xem lai các thời điểm khó khăn và vất vả của gia đình chúng ta đã vượt qua)
Sáng sớm là phải thức dậy để đi bán lá chuối, chuối chín ...trong thời điểm mà chị hai đã kể rồi và các em cũng đã có bổ sung.
Hôm nào rãnh rổi,caubaxuan sẽ kể tiếp chuyện vú chuối, bán lá chuối, dành chỗ bán chuối ở trước nhà dượng năm, chuyện bán chuối chưng, chuối xào dừa...chuyện bán bánh mì, đẩy xe lá, xe nước ngọt. Chuyện đi đòi nợ cho má..Cả một kỷ niệm thời thơ ấu nhiều tập... Giờ nầy buồn ngũ rồi mai mốt kể tiếp...

[langtrang]

Hi .hi ... Có thể nói đó cũng là kỷ niện khó quên của chị Hai, anh Ba ,anh Tư về tuổi thơ của mình,
nhưng con cháu vẫn chưa hình dung được lúc đó Cậu ba Xuân lớn cở nào . Giúp vui cậu Út gởi 1 tấm hình cho con cháu thấy (Cậu Ba cùm chân) nhà mình nhon lắm.he he he...

[quangvu]

Những chuyện như rọc lá chuối, vú chuối, nấu chuối, bán chuối... con cũng có tham gia. Ngoài ra lúc nhỏ con còn nhớ có tham gia đơm nút áo hàng may sẵn để bán (lúc đó nhỏ quá nên chưa biết làm khuy )

[Tư Điền]

"Hôm nào rãnh rổi,caubaxuan sẽ kể tiếp chuyện vú chuối, bán lá chuối, dành chỗ bán chuối ở trước nhà dượng năm, chuyện bán chuối chưng, chuối xào dừa...chuyện bán bánh mì, đẩy xe lá, xe nước ngọt. Chuyện đi đòi nợ cho má..Cả một kỷ niệm thời thơ ấu nhiều tập... Giờ nầy buồn ngũ rồi mai mốt kể tiếp..."

Chuối chưng và chuối xào dừa là sao? :
-Chuối chưng là chuối chín tương đối mềm, dùng thớt ép xuống một tí cho nó hơi bẹp rồi đem chưng với nước dừa bột bán.
-Chuối xào dừa là chuối chín nhưng còn cứng thịt hơn, thường thì chế biến tiếp từ chuối nấu (luộc nguyên trái) cắt dọc làm 4 miếng, chất vào thau rồi thắng nước cốt dừa, bột bán chế lên, ai mua thì múc ra dĩa chế thêm nước cốt, rãi đậu phọng lên là ... vô cùng hấp dẫn

[caubaxuan]

Hôm nay caubaxuan sẽ kể tiếp kinh nghiệm về đốn chuối, chặt chuối và vú chuối để quý bà con đọc vui thôi, vì bây giờ việc trồng chuối thì đã là kỷ niệm trong gia tộc của ta rồi..
1.Về đốn chuối: Đốn chuối cũng có những mẹo riêng của nó, khi gặp một buồng chuối đã già, có thể đốn được đem vào nhà, để khỏi làm xốn mắt của "mấy bầy trẻ" hay xục xạo, hái hoa bắt bướm, nhưng chẳng từ "đốn dùm" những buồng chuối khi vắng chủ nhà..
Muốn đốn chuối ta phía bên dưới chiều nghiêng của cây chuối ( thường thì cây chuối hay nghiêng xuống bờ ao )
-Ta chặt nhát thứ nhất thật mạnh vào phía dưới chiều nghiêng của cây chuối, khoảng cao hơn đầu của mình (làm thế nào để khi cây chuối đổ xuống không bị đụng đất, không làm giập các nãi chuối )
- Ta chặt thứ hai cũng thật mạnh phía trên chiều nghiêng của cây chuối,đối diện với nhát chặt thứ nhất, nhưng lên phía trên đọt chuối khoảng 01 tất (10cm ).Nếu chuối chưa đổ xuống thì ta chặt nhát thứ ba bồi tiếp theo cho nhát thứ hai...đến khi cây chuối từ từ đổ xuống
Ta chỉ việc chặt buồng chuối một cách nhẹ nhàng, không làm nãi chuối, trái chuối nào bị gãy, bị giập hay trầy xước....Sau đó là ta phải, đốn toàn thân cây chuối thật sát gốc , để các cây chuối con phát triển, việc đốn chuối sát gốc cũng là để phân biệt buồng chuối nầy do ta đốn ( hoặc người trong gia đình đốn ) và buồng chuối do ăn trộm đốn ( ăn trộm khi đốn chuối sẽ chặt buồng, nhưng chẵng bao giờ chặt thân cây chuối cho ta )
( còn tiếp )

[caubaxuan]

2.chặt chuối : Muốn chặt chuối từ buồng ra thành từng nãi chuối, ta cũng phải sử dụng một số mẹo vặt như sau :
-Chuối mới đốn cuống buồng chuối còn cứng dễ chặt hơn cuống của buồng chuối đã đốn lâu, vì chuối đốn lâu mũ bị khô, cuống buồng chuối sẽ dai hơn.( nhưng cẩn thật khi chặt các buồng chuối mới đốn vì dễ bị dính mũ chuối, mũ chuối mà dính vào áo thì coi như là " nụ hôn kỷ niệm" )
-Ta úp buồng chuối xuống, nãi lớn bên dưới, nãi nhỏ bên trên, ta dùng dao bén và nặng, để cắt cuống buồng chuối một cách dứt khoát, do đó dao phải bén và nặng để sử dụng cắt buồng một cách linh hoạt . Người cắt quen tay thì ít phạm vào các trái chuối trong các nãi, còn nếu chưa thạo thì cần hỗ trợ bởi một cái khúc cây vừa to vừa nặng cở chày vồ hay chày đâm tiêu ( hoặc vật gì đại loại như thế ) muốn chặt chuối ta đặt dao ở vị trí muốn chặt ( cắt ), dùng chày vồ gõ từ từ vào dao để tách các nãi chuối ra từ từ.
- Chặt chuối từ buồng ra thành nãi xong, ta đem các nãi chuối ra phơi nắng, để chuẩn bị cho công đoạn vú chuối sau nầy
( còn tiếp)